1714

Pielęgnacja skóry noworodków i niemowląt

Skóra noworodków i niemowląt ze względu na fakt, że znajduje się w stadium dojrzewania, dynamicznych zmian, rożni się pod wieloma względami od skóry starszych dzieci czy osób dorosłych

Niektóre jej funkcje, nawet te podstawowe, jak termoregulacja i szczelność bariery naskórkowej są zdecydowanie niedoskonałe. Zwłaszcza warstwy rogowa i ziarnista naskórka są cienkie oraz słabo wykształcone (strukturalnie i funkcjonalnie). Gruczoły łojowe i potowe również są niedostatecznie rozwinięte. Wszelkie różnice w tym choćby zakresie sprawiają, że jest ona bardziej narażona na szkodliwe działanie czynników termicznych, promieniowania słonecznego i niekontrolowaną utratę wody. Na szczęście większość zmian skórnych, które obserwujemy u noworodków, związana jest jedynie z różnicami anatomicznymi i jej niedojrzałością. Zmiany te zazwyczaj wymagają wyłącznie obserwacji i zastosowania odpowiednio dobranych preparatów pielęgnacyjnych. Skóra noworodka ze względu na wymienione cechy, wymaga pielęgnacji podobnej jak u osób ze skórą atopową, stąd w obu przypadkach zalecane jest stosowanie emolientów.

Szczególne właściwości emolientów

Nazwa emolient jest często używana jako synonim preparatu nawilżającego, jednak emolient jest pojęciem nieco szerszym. Niewątpliwie skuteczne nawilżenie skóry ma pierwszorzędne znaczenie, zwłaszcza w przypadku skóry niedojrzałej czy atopowej, gdyż redukuje suchość, złuszczanie, szorstkość, zmniejsza uczucie świądu, nie pozwala na wysuszenie skóry przez parowanie wody. Skutecznymi składnikami preparatów emoliencyjnych o takim działaniu są m.in. wazelina, lanolina, oleje mineralne – np. olej parafinowy oraz silikon. Ważne jest również przyciągnięcie dodatkowej porcji wody i zatrzymanie jej w skórze. W tym celu stosowane są humektanty m.in. mocznik, kwas hialuronowy, glicerol, sorbitol, mannitol, kwas mlekowy. Dzięki stosowaniu emolientów uzyskujemy dodatkowo zmiękczenie skóry, poprzez wypełnienie ubytków w barierze naskórkowej lipidami, za pomocą kwasów tłuszczowych, cholesterolu. Lipidy pozyskuje się m.in. z oleju macadamia, masła shea, oleju canola oraz innych olejów roślinnych. Mocznik, naturalny składnik warstwy rogowej naskórka, w mniejszych stężeniach działa jak czynnik nawilżający, dzięki czemu keratyna może wiązać więcej wody w jego obecności.

W przypadku emolientów bardzo ważne jest ich konsekwentne stosowanie. Są one dostępne w różnych formach: lotionów, kremów (70% wody, 30% tłuszczu), maści (30% wody, 70% tłuszczu), emulsji (15% wody, 85% tłuszczu), lipokremu (30% wody, 70% tłuszczu, ale nadal konsystencja kremu) i kremu nanocząsteczkowego, który ma 5 razy mniejsze kropelki, co pozwala na wniknięcie w głębsze warstwy naskórka.

Rutyna pielęgnacyjna skóry małego dziecka

Pielęgnacja delikatnej skóry małego dziecka, powinna sprowadzać się do trzech podstawowych czynności:

OCZYSZCZANIE

- Podstawą są kąpiele, które oczyszczają, działają relaksująco, a w przypadku problemów skórnych należą do istotnych elementów pielęgnacji. Temperatura wody powinna być zbliżona do temperatury ciała (37–37,5°C). Jeśli jest zbyt wysoka, może przyczynić się do powstania lub nasilenia dolegliwości świądowych.
- Zaleca się raczej krótkie kąpiele (ok. 5 min) z dodatkiem preparatów myjących, przeznaczonych do pielęgnacji skóry noworodków i niemowląt. Mydła i płyny dla dorosłych ze względu na zawartość substancji zapachowych oraz konserwantów, mogą podrażniać i zaburzać ochronne właściwości bariery naskórka, co prowadzi do jej przesuszenia, wywołuje świąd, a przez to zwiększa podatność na podrażnienia.
- Pod koniec kąpieli (ostatnie 2 min.) można dodać olejek do kąpieli (oleje mineralne lub roślinne powinny być dodawane zgodnie z zaleceniami producenta, tj. w małych ilościach). Nie zaleca się stosowania gąbek, z uwagi na fakt, że mogą być zanieczyszczone bakteriami/ grzybami. Preparaty natłuszczająco - nawilżające powinno się zastosować zaraz po delikatnym osuszeniu skóry, unikając jej intensywnego pocierania.
- W okresie niemowlęcym i w 2. roku życia dziecko zazwyczaj ma jeszcze niewiele włosów, bywa, że nie ma ich wcale. Nie trzeba więc stosować szamponu, a główkę wystarczy umyć emulsją lub płynem używanym do kąpieli dziecka. Jeśli główka niemowlaka nadmiernie się nie brudzi (np. w wyniku ulewania pokarmu lub wymiotów), ani nie poci, włosy wystarczy myć raz lub dwa razy w tygodniu. Te same zasady obowiązują przy bardziej obfitym owłosieniu, które zdarza się u niektórych noworodków.

NAWILŻANIE I ODŻYWIANIE

Bezpośrednio po kąpieli, na delikatnie osuszoną, wilgotną jeszcze skórę możemy zastosować dodatkowo emolienty, odpowiednio dobrane do wieku dziecka.

UNIKANIE CZYNNIKÓW DRAŻNIĄCYCH

Tkanin, z którymi skóra dziecka ma kontakt. Nasilenie zmian na skórze policzków często spowodowane jest ocieraniem o drażniące tkaniny (wełna, syntetyki) w ubraniach zarówno dziecka, jak i opiekunów. Również o tkaniny, z których wyprodukowane są kocyki, dywany czy wszelkiego rodzaju maty i podkłady.
Dymu tytoniowego.
Preparatów kosmetycznych, które mogą być potencjalnymi alergenami, wywołującymi podrażnienie, czy alergię kontaktową. Dzieje się tak praktycznie jedynie w przypadku kosmetyków zapachowych.

Odpowiedni dobór preparatów pielęgnacyjnych dla noworodków i niemowląt jest niezwykle istotny. Z każdym rokiem przybywa produktów przeznaczonych dla dzieci i dorosłych z problemami skórnymi. Kosmetyki apteczne zajmują znacznie wyższe miejsce niż preparaty drogeryjne. Często zawierają obniżoną ilość potencjalnych składników alergizujących, jak np. substancje zapachowe, skutecznie nawilżają i natłuszczają skórę. Są przeznaczone do pielęgnacji skóry wrażliwej i skłonnej do alergii, czym różnią się od popularnych, drogeryjnych balsamów (mimo podobnej konsystencji). Ich podstawowy skład tworzą: parafina płynna, wazelina biała, naturalne tłuszcze pochodzenia roślinnego i nienasycone kwasy tłuszczowe.

Wybierając preparat do pielęgnacji noworodka i niemowlęcia, sięgajmy po preparaty o sprawdzonym składzie, posiadające atesty, pozytywne opinie ośrodków badawczych (Państwowy Zakład Higieny, Instytut Matki i Dziecka, Centrum Zdrowia Dziecka) lub towarzystw naukowych (np. Polskie Towarzystwo Pediatryczne czy Polskie Towarzystwo Alergologiczne). Do pielęgnacji noworodków należy wybrać te preparaty, które mogą być stosowane już od pierwszych dni życia. Nie powinny zawierać zbyt wielu składników - im mniej substancji zawiera kosmetyk, tym będzie bezpieczniejszy dla niemowlęcia, lepiej tolerowany przez jego wrażliwą skórę.

Lek. Anna Garbień,
Pediatra, w trakcie specjalizacji z endokrynologii i diabetologii dziecięcej.
Certyfikat Polskiego Towarzystwa Ultrasonografii w pediatrii.
W ramach Specjalistycznej Praktyki Lekarskiej pracuje w Oddziale Pediatrii oraz Przychodni POZ.

Babcia, niania czy żłobek?

▪ ▪ ▪

2146

20.10.2016

Kobiety coraz częściej rezygnują z wydłużonego urlopu macierzyńskiego i decydują się na kontynuowanie kariery zawodowej. Wówczas pojawia się pytanie - kto zajmie się dzieckiem? Zwykle wyjścia...

Rozwój muzyczny dziecka

▪ ▪ ▪

5666

08.12.2015

Nie bez znaczenia jest słuchanie muzyki przez kobiety w ciąży. Zapamiętać należy, że w tym okresie muzyka wpływa kojąco nie tylko na nas, ale również na naszego malucha. Im większa stymulacja...

Dziecko w kuchni

▪ ▪ ▪

2707

17.11.2014

Dla małego dziecka kuchnia jest miejscem, w którym największą ciekawostką są garnki, pokrywki i przyrządy, które można wyciągać (bądź zrzucać) z półek. Im starszy szkrab tym kuchnia odkrywa...

Jak rozwijają się zmysły u niemowlęcia?

▪ ▪ ▪

2866

31.03.2015

Dla rozwoju niemowlęcia najistotniejsze jest wykształcenie mechanizmu zwanego zmysłem czucia głębokiego. Wszystkie informacje związane z brakiem komfortu, uczuciem głodu, zmęczenia, czy bólu,...

Jaki syrop na wsparcie odporności dziecka?

▪ ▪ ▪

579

24.05.2023

Twoje dziecko chodzi do przedszkola i obawiasz się o jego odporność? W takim razie konieczna jest wczesna reakcja i stopniowe budowanie odporności u Twojego maluszka. Coraz częściej jesienią i zimą...

Rożek dla noworodka - jak wybrać najlepszy?

▪ ▪ ▪

3726

28.12.2015

Rożek dla noworodka? Zdecydowanie tak! Choć wygląda niepozornie, pełni wiele ważnych funkcji: wpływa na rozwój niemowlęcia, przyspiesza proces adaptowania się dziecka w nowej, pozabrzuszkowej...